In 1649 werd door de Landdag 60 guldens toegekend aan de organist in Eelde als voorbeeld naar andere Drentse dorpen om ook over de aanschaf van een orgel na te denken.
Of Eelde toen nog hetzelfde orgel had als in 1563 is niet bekend. Het is mogelijk dat Johan van Welvelde, die in 1649 collator werd, een nieuw orgel aan de Eelder kerk schonk.
In 1713 werd de kerk voorzien van een nieuw eenmanualig orgel met aangehangen pedaal, vermoedelijk gebouwd door Rudolf Garrels en Jan Radeker. Hun namen zijn vooral verbonden met die van de beroemde orgelmaker Arp Schnitger uit Hamburg, bij wie beiden werknemer waren.
Het instrument maakte in 1907 plaats voor het huidige orgel van Pieter van Dam – vierde generatie van orgelbouwers met die naam – en werd betaald uit de opbrengst van het in 1894 verkochte avondmaalszilver.
In 1909 werd het oude orgel voor fl. 100 verkocht aan de gereformeerde gemeente te Oostwold (Gr.). Vanaf ca. 1930 tot 1963 deed het ontdaan van zijn kast, dienst in de gereformeerde kerk te Kantens. Curieus is dat van het oude Garrels-orgel nog zo’n 125 pijpen bewaard zijn gebleven bij orgelmaker Sicco Steendam te Roodeschool.
Het huidige orgel heeft twee manualen en aangehangen pedaal. In 1968 vond een vrij ingrijpende restauratie plaats door de firma Verschueren te Heythuysen. De dispositie werd hierbij gewijzigd en het orgel werd uitgebreid met een vrij pedaal waarvoor door Van Dam ruimte was gereserveerd. In 1983 werden de wijzigingen uit 1968 grotendeels weer ongedaan gemaakt door orgelmaker Mense Ruiter te Zuidwolde.
Geciteerd uit: ‘De Dorpskerk te Eelde’ geschreven door Jan Boneschansker en Henk Hack.
In 2009 is het Van Dam-orgel door Mense Ruiter met een financiële bijdrage van de Stichting Vrienden van de Dorpskerk gerestaureerd.(P.J.H.K.).
- Project: Restauratie van het Damorgel uit 1907
- Kosten: € 20.000,-
- Datum afgerond: 2009
